چاپ فلکسو چیست؟

چاپ فلکسو

چاپ فلکسو یا فلکسوگرافی یک روش چاپی می باشد که در آن از صفحه ای انعطاف پذیر به نام کلیشه استفاده می شود. کلیشه های این چاپ غالبا از جنس ژلاتین یا الاستومتر می باشند. چاپ فلکسو بی شک نسخه ای مدرن از چاپ لترپرس می باشد و تفاوت عمده این چاپ با چاپ لترپرس تنوع بالایی می باشد که در چاپ بر روی انواع سطوح مختلف اتفاق می افتد. به طور کلی این روش چاپی جهت چاپ بر روی سطوح زیر مناسب می باشد:

1. سطوح پلاستیکی
2. سطوح و قوطی های فلزی
3. بسته بندی های آلومینیومی
4. انواع کاغذ
5. لیبل ها
6. و …

تاریخچه چاپ فلکسو

چاپ آنیلین

چاپ فلکسو بیش از یک قرن قدمت دارد و در کشور های اروپایی مانند انگلستان و آلمان آغاز به کار نمود. این چاپ در اوایل قرن بیستم در اروپا به چاپ آنیلین شهرت داشت. چاپ آنیلین نوعی چاپ بود که با استفاده از صفحات لاستیکی و آنیلین نفت که به عنوان جوهر استفاده می شد صورت می گرفت. در دهه های بعدی کشور آلمان در زمینه ساخت ماشین های چاپ پیشتاز گردید و به عنوان بزرگترین تولید کننده و صادر کننده ماشین های چاپی شناخته شد. چاپ فلکسو نیز در این کشور با دستگاه های نوینی مطرح گردید و به چاپ لاستیکی معروف شد. امروزه چاپ فلکسو در این کشور همچنان به چاپ لاستیکی معروف می باشد.

کشور ایالات متحده که از پیش گامان صنایع بسته بندی می باشد از این تکنیک چاپی برای بسته بندی مواد غذایی استفاده نمود تا اینکه در سال ۱۹۴۰ میلادی سازمان غذا و داروی آمریکا رنگ های آنیلین را مضر و نامناسب جهت بسته بندی مواد غذایی تشخیص داد و از آن پس محبوبیت این دستگاه کاهش یافت. در دهه ۱۹۴۰ تا ۱۹۵۰ میلادی تلاش های زیادی برای رونق دادن به این روش چاپی در صنایع بسته بندی مواد غذایی صورت گرفت. اما همچنان استقبالی از این روش صورت نمی گرفت. در واقع با آنکه رنگ های آنیلین جدیدی جایگزین شدند و سازمان غذا و دارو آمریکا نیز آن ها را تایید نمود. اما باز هم عموم تولید کنندگان ترجیح می دانند نام آنیلین بر روی بسته بندی تولیداتشان نباشد.

چاپ فلکسو

در اوایل دهه پنجاه میلادی تولید کنندگان مواد غذایی و فعالان چاپ آنیلین به اتفاق نظر رسیدند که نام این تکنیک را تغییر دهند. پس از نظرسنجی های صورت گرفته نهایتا لغت فلکسوگرافیک تایید گردید و از این پس نام چاپ آنیلین به چاپ فلکسو تغییر یافت. چاپ فلکسو پس از تغییر نام رو به پیشرفت نهاد و با کاربرد های زیادی که در گذر زمان به دست آورد امروزه به یک چاپ ایده آل و با کیفیت تبدیل شده است.

به طور نمونه کیفیت چاپ لیبل های پشت چسب دار در ابتدا چندان جالب نبود و این لیبل ها به وسیله چاپ افست به چاپ می رسیدند. اما در آخرین دهه قرن بیستم میلادی چاپ فلکسو پیشرفت چشمگیری نمود. به طوری که با افزایش کیفیت پلیت های فتومتری، مرکب های چاپ و مواد اولیه ، کلیشه های با کیفیت تری نسبت به گذشته تولید شدند و باعث افزایش کاربرد چاپ فلکسو گردیدند.

فرآیند چاپ فلکسو

چاپ فلکسو در چند مرحله انجام می گیرد که در این بخش از مقاله به شرح آن ها می پردازیم. این چاپ دارای سه مرحله زیر می باشد که عبارتند از:

1. ساخت کلیشه
2. نصب کلیشه
3. چاپ نهایی

ساخت کلیشه (پلیت)

در ابتدا از صفحات فتوپلیمری حساس به نور جهت ساخت کلیشه استفاده می نمودند. در این فرایند یک لایه فیلم نگاتیوی را روی سطح پلیت قرار میدادند و آن را زیر نور ماوراء بنفش می گذاشتند. عبور نور از این فیلم باعث می شد قسمت هایی از کلیشه سفت شوند و سایر قسمت ها نرم باقی بمانند. در ادامه آن را داخل محلولی قرار می دادند تا شسته شود. فرایند شستشو با دقت و ظرافتی خاص انجام می گرفت تا کلیشه به خوبی آماده و مهیای نصب شدن بر روی دستگاه چاپ گردد.

نصب کلیشه

نصب یا چسباندن کلیشه بر روی ماشین چاپ پس از آماده سازی و ساخت کلیشه انجام می گرفت. فرایند چاپ فلکسو مانند چاپ افست به ازای هر رنگ نیاز به یک کلیشه دارد و لازم است به تعداد رنگ های مورد استفاده کلیشه تهیه شود. نکته حایز اهمیت در این مرحله نصب پلیت ها در جای خود می باشد که اگر به درستی انجام نگیرد تصویر نهایی به درستی به چاپ نمی رسد. به این کار انطباق چاپ یا ریجستری نیز می گویند. برای انجام این کار در هر پلیت یک ریجستر قرار می دهند. این علامت مانند نقطه ای می باشد که تمامی واحد های چاپ باید در آن نقطه بر یکدیگر منطبق شوند.

چاپ نهایی

فرایند چاپ فلکسو پس از آماده سازی و نصب کلیشه بر روی ماشین چاپ فلکسو آغاز می گردد. در این چاپ تصویر کمی بالاتر از نواحی غیر چاپی قرار می گیرد. در فرایند چاپ فلکسو ابتدا یک نورد رابط مرکب را از مخزن رنگ به یک نورد آنیلوکس کرومی یا سرامیکی انتقال می دهد. نورد آنیلوکس نیز مرکب را به پلیت می رساند. برای کنترل این مرکب از تیغه ای استفاده می کنند که در چاپ هلیوگراور نیز کاربرد دارد. این تیغه با پاک کردن مرکب های اضافی از سطح پلیت مقدار مرکب مورد نیاز را کنترل می نماید. نهایتا سطح چاپی مابین کلیشه فلکسو و سیلندر قرار می گیرد تا انتقال تصویر انجام گیرد. در مرحله بعد تصویر چاپ شده خشک می گردد.

ابزار چاپ فلکسو

در ماشین چاپ فلکسو قطعات زیادی به کار رفته اند. در این مقاله به مهم ترین این قطعات اشاره می نماییم که عبارتند از:

1. نورد واسط (نورد رابط)
2. نورد آنیلوکس
3. تیغه
4. سیلندر پلیت
5. سیلندر چاپ
6. مرکب
7. و …

مرکب‌ های چاپ فلکسو

مرکب های به کار رفته در این چاپ با توجه به تقاضا و کاربرد محصولات چاپی و ماهیت آن ها انتخاب می شوند. فرمول این مرکب ها با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی مواد اولیه توسط متخصصان این حوزه تعیین می گردند. علاوه بر آن این ترکیب ها و واکنشی که با یکدیگر دارند بر محیط زیست و عوامل محیطی نیز تاثیرگذار می باشند. به طور کلی مرکب های فلکسو در ۵ دسته زیر تقسیم بندی می شوند:

1. مرکب های پایه حلال
2. مرکب های پایه آب
3. مرکب های یووی
4. مرکب های EB
5. مرکب های ۲ جزئی

ماشین آلات چاپ فلکسو

ساختار های مکانیکی ماشین آلات چاپ فلکسو به شکل های زیر تولید می شوند:

1. به شکل استک
2. به شکل سیلندر مرکزی
3. به شکل در خط

هر یک از سه مدل فوق مناسب این چاپ می باشند و با توجه به پروسه های چاپی می توانند مفید واقع شوند. در ساختار استک ایستگاه های چاپ به صورت عمودی و ایستاده قرار می گیرند. این امر باعث می شود دسترسی به واحد ها آسان شود و امکان چاپ در دو سمت رول در این ساختار مهیا می باشد. در ساختار دوم تمامی واحد های چاپی پیرامون یک سیلندر بزرگ قرار دارند. این چاپ اگرچه از لحاظ انطباق یک چاپ عالی می باشد. اما امکان چاپ تنها در یک طرف رول میسر می باشد. در ساختار در خط نیز واحد های چاپ در یک خط و پشت سر هم قرار می گیرند. در این چاپ امکان چاپ در دو سوی رول با اضافه نمودن یک محور اضافه مهیا می شود. همچنین این دستگاه قابلیت چاپ بر روی متریال های سنگین و ضخیم را نیز دارا می باشد.

کاربردها

چاپ فلکسو یک چاپ کامل می باشد و حتی می توان گفت این چاپ مزیت هایی نسبت به چاپ افست که خود یکی از بهترین روش های چاپی می باشد، داراست. از دامنه رنگی این چاپ گرفته تا قابلیت آن برای چاپ روی سطوح گوناگون، همگی به مزیت این چاپ نسبت به سایر چاپ ها اشاره دارد. به طور کلی این چاپ در موارد زیر کاربردی می باشد:

1. چاپ روزنامه
2. چاپ جعبه های مقوایی و …
3. چاپ بسته بندی های منعطف
4. چاپ کیسه های خرید
5. بسته بندی بهداشتی
6. بسته بندی غذایی
7. لیبل های پشت چسب دار
8. انواع برچسب
9. لیوان های کاغذی
10. پاکت
11. کاغذ دیواری

مزایای چاپ فلکسو

چاپ فلکسو به طور کلی دارای مزایای زیر می باشد:

1. سرعت چاپ در این شیوه بسیار بالا می باشد به طوری که در بهترین شرایط سرعت به ۷۵۰ متر در دقیقه می رسد.
2. ماشین های با عرض بالا مناسب چاپ صنایع بسته بندی می باشند.
3. بهره وری از نوردهای سرامیکی تولید شده با فناوری لیزر.
4. ساخت تصاویر چهار رنگ.
5. و …

چاپ فلکسو و بسته بندی

چاپ فلکسو انتظارات را بالا برده است به طوری که فعالان و دست اندرکاران صنایع بسته بندی امیدوارند کیفیت این چاپ روز به روز بهتر شود و گسترش آن باعث به وجود آمدن بسته بندی های جدیدی گردد. این چاپ اگرچه سال ها مورد استفاده قرار گرفته است. اما به شکل امروزی و قابلیت های نوینی که به آن اضافه شده است، قدمت چندانی ندارد و به نوعی یک چاپ نوپا قلمداد می شود. بر خلاف چاپ افست این چاپ قابلیت چاپ بر روی اجسام گوناگون را به وجود آورده است و این کار را در تیراژ بالا آسان نموده است تا دیگر نیاز به چاپ هایی که با سرعت پایین انجام می گیرند نباشد.